با توجه به رشد چشمگیر کاربری اینترنت در میان اقشار مختلف مردم از جمله ایرانیان و جوان های ایرانی بر آن شدم تا چند خطی در مورد شبکه های اجتماعی اینترنتی برای خوانندگان بنویسم.
سایت های اینترنتی در روزگاران آغازین تنها محلی برای نشر مطالب و محتوی صاحبان سایت ها بود که در آن روزگار مجالی برای مشارکت و تعامل مخاطبان وجود نداشت. به تدریج با رشد فن آوری ها و همه گیر تر شدن و عمومی تر شدن کاربری اینترنت کاربران حضور چشمگیر تری در دنیای سایبر نشان دادند. به این ترتیب موجی از تعاملات اجتماعی با ماهیت اینترنتی به صورت ملموسی در میان کاربران رواج یافت. نمونه هایی از این موج ها را می توان در سایت های شبکه اجتماعی از قبیل orkut ،MySpace ,Digg و مدل وطنی آن یعنی cloob و Balatarin و… را مشاهده کرد.
دلیلی که باعث شده چنین شبکه های از موفقیت خوبی برخوردار شوند رنگ بوی اجتماعی آن هاست چرا که انسان موجودی اجتماعیست. از همین رو کاربران با حضور خود صورتی جدید از تعاملات اجتماعی سنتی را به وجود می آورند که شاید تجربه کردن برخی از این تعاملات به دلیل هنجارهای جامعه کاربران غیر ممکن باشد و یا حتی غیر ممکن باشد. همین جاست که کاربران بیشتر تشویق می شوند تا به ضعم خود فارق از هنجارهای حاکم بر جامعه پا به چنین جامعه های مجازی بگذارند. اما باید به خاطر داشت که همین کاربران با بنیان اخلاقی ای که در جامعه واقعی دارند وارد چنین محیط هایی می شوند و به تعامل با دیگران می پردازند.
در حقیقت افراد با الهام از زندگی واقعی و بیم ها و امید هایش پا به چنین محیط هایی مجازی می گذارند تا تجربه های جدیدی را برای خود رقم بزنند. کما اینکه به واسطه چنین رویکردی نام زندگی دوم یا Second Life بر برخی از این جریانات اجتماعی مجازی نهاده شده است. بر خلاف دنیای واقعی که تولد افراد و برخی از ویژگی های ذاتی و ظاهری افراد از قبل و بدون اراده ی او تعیین شده، در محیط های مجازی افراد می توانند با سلیقه خود هویت جدید خود را پایه ریزی کنند که این امر خود معایب و محاسن خود را در پی دارد. بدون شک پایه ریزی دنیای جدید هم نمی تواند جامعه ای عاری از نا هنجاری را به بار آورد. بنابراین شهروند چنین اجتماع های مجازی در تعامل با سایر شهروندان باید از اصول اخلاقی و هنجار های درونی شده بهره ببرند. مثال این مدعا می تواند پلیس سایت کلوب باشد.
از سویی دیگر هنجار های اجتماعی جامعه ی واقعی که شهروند مجازی در آن زندگی می کند به خوبی در همین جریانات مجازی پدیدار است. به نحوی که شکاف و تمایز میان فرهنگ ها به خوبی نمود پیدا می کند. به عنوان مثال در جوامع مجازی غربی به خوبی به مقوله حقوق مولفین و ناشران احترام گذاشته می شود. در حالیکه در جوامع مجازی ایرانی چنین مسئله ای در حد قابل قبولی رعایت نمی شود. یا اینکه آرمان های قومی و میهنی اقوام مختلف با کمی تامل آشکار می شود. نمونه ی چنین رفتاری اعتراض پر شور و منسجم ایرانیان به فیلم 300 و یا نام خلیج فارس بود و هست.
یکی دیگر از شاخصه های شبکه های مجازی پدیدار شدن خرد جمعی است. خرد جمعی به جریان سیال و پویای قوه تفکر و ذهن کاربران حاضر در چنین محیط های اطلاق می شود که به مثابه ی یک پردازشگر عظیم اطلاعات را پردازش و پایش می کند. همانند دنیای ابر کامپیوتر ها که قدرت پردازشی از ترکیب چندین پردازشگر منفرد حاصل می شود، نیروی تفکر و ذهن کاربران به مدد تعاملات اجتماعی اینترنتی و بهره گیری از ابزارهای اینترنتی با یکدیگر ترکیب و همراه می شوند و نیرویی عظیم با قدرت پردازشی بالا پدید می آورند. این مطلب به خوبی ضرب المثل بزرگمهر را که گفته است ” همه چیز را همگان دانند “ در ذهن تداعی می کند. نمونه های بارز این رویکرد در سایت های به اشتراک گذاری لینک ( Social Bookmarking ) همچون Digg و Balatarin به خوبی پدیدار است. از آنجایی که نرخ تولید مطلب و دامنه مطالب در شبکه جهانی اینترنت در عمل نامحدود است و محتوی تولید شده در سه دهه اخیر از کل محویات و مطالب تولید شده از شروع تاریخ بشر بیشتر می باشد، نیاز به مکانیزمی داریم تا بتوانیم به بهترین شکل به بهترین مطالب دست یابیم. حال افراد با بهره گیری از همین خرد جمعی و در اختیار گذاشتن قدرت تفکر و تجربه خود به این جریان سیال و پویا کمک می کنند تا به بهترین شکل ممکن در اختیار مخاطبان دیگر قرار گیرد و در کنار سایر ابزار های یافتن اطلاعات همچون موتور های جستجو قادر باشیم به بهترین ها دست یابیم. در شبکه های اجتماعی مورد بحث ما از آغاز جریانی پویا و سیال به راه می افتد که توسط خود کاربران به پیش برده می شود و دست خوش تحول می شود. این جریان ممکن است حاوی مطلب یا مطالبی باشد که برای برخی خوشایند و برای دسته ای دیگر نا مطلوب باشد. همین رویکرد متفاوت افراد و مخاطبان سبب می شود که محتوی این جریان سیال از فیلتر هایی عبور کند و پایش شود.
یکی از کارکرد های فرعی جامعه های مجازی، مطالعه خروجی آنها و دست یافتن به اطلاعات آماری ارزشمند می باشد. این امر تا بدان جا ارزشمند شده که رد پای ماموران سازمان های جاسوسی در آن دیده می شود. با توجه با این آمار ها می تواند تمایلات، سلایق و رویکرد کاربران حاضر در آن جامعه را به خوبی مورد تحلیل و پردازش قرار داد و به نتایج جالب توجهی دست یافت. از همین دست می توان به حضور افراد سرشناس جامعه در سایت های این چنینی اشاره کرد که تاثیر به سزایی بر اعتبار و محتوی تولید شده می گذارند. چندی پیش بود که فاش شد بیل گیتس دقایقی از وقت خودش را در سایت شبکه اجتماعی Facebook می گذرانده است. همین اطلاعات مفید می تواند برخی اوقات به ضرر کاربران تمام شود. چرا که از روی پیگیری و مطالعه همین آمار و اطلاعات و نوع رفتار کاربران می توان به نیات، روحیات و سوابق افراد دست یافت و این می تواند در پاره ای از شرایط نقض حقوق و حریم شخصی به حساب آید. همین امر باعث شده که در بسیاری از سایت ها به هنگام ثبت نام و یا سایر فعالیت ها به وضوح درج شود که ما از اطلاعات شخصی شما سوء استفاده نخواهیم کرد که باور کردنش سخت است. در همین راستا شما را به خواندن این مطلب دعوت می کنم.
از دیگر رو چنین سایت های اجتماعی به واسطه بهره گیری از خیل عظیم کاربرانش می تواند محلی بسیار ایده آل برای تبلیغات و سرازیر کردن سود به جیب صاحبانشان شود. مدلی از کسب و کار که اکثر سایت های این چنینی نیم نگاهی به آن دارند تا بتوانند سهمی از بازار پر سود تبلیغات داشته باشند. سر دسته و رهبر این جماعت را می توان گوگل نامید که نسبت به سایرین بر خفایا و زوایای بیشتری از این دنیای مجازی احاطه دارد. دیری نخواهد پایید که در یک خیابان ناگهان تلفن همراه ما به صدا در آید و به اقتصای مکان تبلیغ یک مغازه محلی بر روی صفحه نمایش گوشی نمایان شود. مدل دیگر سود آور شدن شبکه های اجتماعی امید به خریداری شدن توسط بازیگران اصلی همچون گوگل، یاهو و مایکروسافت می باشد که سود سرشاری را عاید صاحبانشان می کنند. مدلی که در جوامع صنعتی و مدرن بسیار رواج دارد و کار آفرینان کوچک طعمه بزرگان می شوند. بی اساس نخواهد بود اگر ادعا کنیم که مدیران سایت های معروف از آمار و اطلاعات کاربران خود در راستای منافع اقتصادی خود بهره می برند. هرچند که این امر قبیح شمرده شده باشد ولی لقمه ی لذیذی است!
بر خلاف سایر رسانه ها که مخاطبان چندان تعاملی در تولید محتوا و انتخاب محتوی دلخواه خود ندارند، در اینترنت و سایت های اینترنتی می توانند تولید کننده، تاثیر گذار و دارای قدرت انتخاب و بهره بردار از تنوع بیشتری باشند. با توجه به این مطلب سایت های شبکه های اجتماعی بیش از هر رسانه ی دیگری می توانند شاخص جلوه کنند و با پیشرفت فن آوری و توسعه جوامع خواهند توانست به برتری های سایر رسانه ها همچون تلویزیون که از قوه شنیداری و دیداری به خوبه بهره می برد، خاتمه دهند. شاهد این گفته رتبه سایت ویدوئی YouTube در بین سایت های اینترنی دنیاست.
این مطلب ادامه دارد…