برنامه نویسی و توسعه وب

 اخیرا در خبرها داشتیم که حضرات مسئول مدعی شدند که بازنشدن برخی سایت ها به دلیل کندی اینترنت و خدای نکرده افت سرعت نیست و شما موظف هستید که انگشت اتهام رو به سوی پرتغال فروش یا ارائه دهنده آب پرتغال نشانه بگیرید!

بله مسلم هست که اینطور نیست. چونکه دلیلش سیستم فیلترینگ هست و جناب پرتغال الممالک در تلاش هستن تا نسل پروتکل های امن به کار رفته در دنیای وب رو به کلی منقرض کنن. چون پروتکل های امن ترافیک تبادلی بین فرد و سرور رو رمزگذاری می کنه تا این وسط شنود نشن و مراتب امنیتی رعایت بشه. مثل همین جی میل خودمون که یهو برخی از روزای سال میره گل بچینه و ما باید تا برگشتن ایشون قند بسابیم. اما به راستی چرا چنین است؟

چند سال پیش عمده ی سایت ها،  فایل ها و منابع مورد نیازشون رو از روی همون سرور کنار خودشون لود می کردن و خبری از این نبود که یه شرکت یا یه وب سایت واسط مثل گوگل بیاد و بگه من نقش یک سرور متمرکز ارائه فایل و محتوا ( CDN) رو ایفا می کنم. با گذشت زمان و با توجه به پیشرفت تکنولوژی و افزایش ترافیک بازدید کنندگان احساس نیاز شد تا سرورهایی واسط که از توانمندی بالایی برخوردار هستن به وجود بیان که یه بخش از بار ترافیک رو به دوش بکشند و با متمرکز کردن آدرس برخی از فایل هایی که در بدنه صفحات وب به کار میرن باعث بشن تا وب سریعتر بشه.

خب خیلی طبیعی هست که سرورهایی که در بالا ازشون یاد کردیم باید از قدرت قابل توجه و مناسبی برخوردار باشن و از نظر جغرافیایی طوری در دنیا توزیع شده باشند که باعث کاهش درخواست های بارگذاری بشن تا به همین نسبت سرعت بارگذاری صفحات وب افزایش پیدا کنه. در همین راستا CDN های زیادی در سراسر دنیا ظهور کردند. برخی از اینها به صورت رایگان سرویس دهی می کنند و برخی دیگر با پرداخت هزینه. یکی از معروف ترین CDN های رایگان دنیا که عمدتا برای میزبانی کتابخانه های جاوا اسکریپتی مثل jQuery ازش استفاده میشه همین گوگل خودمون هست. خیلی از بر و بکس طراح و توسعه دهند وب به خاطر شاخصه های گوگل ترجیح میدن تا اون رو انتخاب کنن. گوگل خان و رفقا هم واسه اینکه سرویس استانداردی رو ارائه بدن یک حرف S به نشان استاندارد [1] ضمیمه HTTP می کنند تا بشه HTTPS و خیالمون خوش باشه که بعله آقا جان ما حرفه ای هستیم دیگه. برو اون ور بذار باد بیاد.

خلاصه ما واسه اینکه برای کاربرای وب سایتمون تجربه بهتری رو خلق کنیم و از کورس رقابت عقب نیفتیم و استانداردهای روز وب رو رعایت کرده باشیم از کلی شی، ابزار و ویژگی هایی بهره می گیرم که همشون بر پایه یه سری کتابخانه قدرتمند و مشهور جاوا اسکریپتی مثل jQuery , Mootools و Prototype بنا شدن. مثلا ما میایم و اون بالای صفحه وب که داریم کدش رو می نویسم یه چیزی مثل این می ذاریم:

https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/1.7.1/jquery.js

بعدش مرورگر ما که از بالا شروع به خوندن تک تک خط ها میکنه تا میرسه به آدرس بالا هنگ میکنه و لود سایت یا متوقف میشه یا تا سفید شدن یه نخ موی شما به درازا می کشه!

حالا این وسط ما هم واسه اینکه از بر و بکس دنیا عقب نیفتیم سعی می کنیم تا اندکی از فایل های به کار رفته در بدنه صفحات وب خودمون رو روی CDN های گوگل و دوستانش قرار بدیم. بعدش هم خوشحال و خندان از این بابت سر به بالین می ذاریم. تا اینکه صبح میشه و طی یک حرکت خودجوش با تماس یک کارفرمای عصبانی یا یه دوست شفیق مبنی و بالا نیومدن سایت و ناقص لود شدنش خواب دیشب ما به کابوس تبدیل میشه. خلاصه گیج و منگ، شتابان میایم پشت کامپیوتر و می بینیم بعله درسته! سایت مذکور یه مرگش شده و سکته رو زده. هی قسم و آیه می خوریم که به پیر و به پیغمبر ما درست کار کردیم و این تا همین دیشب کار می کرد، اما کو گوش شنوا!

بله دوستان اینطوری هست که شما با اندوهی جانکاه غرق در ماتم می شید و به خلوتخانه مکاشفات خود باز می گردید تا علت مشکل رو کشف کنید! دقایقی بعد شصت پای چپ شما خبردار میشه که ای داد، ای هوار، آقای فیلتر چی زده تر و خشک رو با هم سوزونده و چون خوشش نمیومده ملت از سرویس های امن گوگل و دوستان استفاده کنند زده از دم همه رو فیلتر کرده. خب تبعا یکی از این جاهایی هم که از دسترس خارج شده همین CDN هایی هست که ما با کلی ذوق ازشون استفاده کردیم!

حالا این هنوز آخر ماجرا نیست و ما باید تاوان بیشتری بدیم. شاید ما بتونیم سایت خودمون رو موقتا با دستکاری و مهاجرت از CDN های حاضر سر پا نگه داریم و فیلترچی رو خرسند کنیم اما چه کاری میشه واسه سایت های غیر و خارجی کرد؟ چه کاری میشه واسه سایت هایی کرد که علاوه بر CDN ها از کد هایی بهره بردن که کارشون نمایش بنرهای تبلیغاتی هست و خب صاحبان بسیاری از این سایت های تبلیغاتی هم از CDN بهره می گیرن و یا با بزرگانی که عاشق HTTPS هستن مراوداتی دارن!

اصلا این به درک، چه کاری میشه با سایت هایی کرد که دوست دارن از موج شبکه های اجتماعی عقب نیفتن و شونصد تا دکمه Like و مثبت دهی دور و بر سایتشون گذاشتن تا ملت های همیشه در صحنه بیان و ابراز وجود اجتماعی کنن. بدبختانه همه این زیور آلات اجتماعی هم از سرورهایی لود میشن که در ایران جمیعا فیلتر هستن. مثل همین فیس بوک خودمون! مثل این پلاس وان گوگل که توی همه سایت های ایرانی پلاس شده!

خب چیه حالا؟ دنیا که به آخر نرسیده. همش این شده که شما نمی تونید از اینترنت استفاده کنید! نفس که می تونید بکشید. آب شیرین که می تونید نوش جان کنید. برید و شاکر باشید و با سرعت 128 کیلو گرم بر واحد اعصاب از اینکه زنده هستید خرسند باشید.

______________________________________

پی نوشت 1: اون بالا که گفتم S به نشان استاندارد هست به دلیل اقتضای نوشته بود و این S ابتدای کلمه Secure هست و من خواستم از صنعت کنایه و استعاره که تو مدرسه یادمون دادن بهره گیری کنم.

پی نوشت 2: آقاجان اصلا بذار بگم که خود گوگل مستکبر و دوستان غربزده اش هم از اون طرف ما رو فیلتر کردن! وقتی میری عین بچه آدم سر وقت این CDN ها و سایر سوراخ سمبه ها و میگی از مملکت گل و بلبل هستی به شما اجازه استفاده مستقیم داده نمیشه. یعنی رسما این وسط اعصاب شما ساندویچ مغز میشه!